در قلب صنعت فولاد، موادی وجود دارند که اگرچه در نگاه اول ساده یا حتی زائد به‌نظر می‌رسند، اما در واقع نقشی کلیدی در پایداری، بهره‌وری و سودآوری این صنعت ایفا می‌کنند. یکی از مهم‌ترین این مواد، شالاکه (Shalakeh) است. اگر در حوزه فولاد فعالیت می‌کنید یا به دنبال بازیافت منابع فلزی هستید، شناخت شالاکه برایتان ضروری است.
شالاکه چیست؟
شالاکه محصول جانبی فرآیند ذوب فولاد است که در حین واکنش‌های شیمیایی داخل کوره، به‌عنوان لایه‌ای از ناخالصی‌های جداشده از فلز مذاب، در سطح کوره یا خارج از آن تشکیل می‌شود. این ماده شامل ترکیبات اکسیدی مانند اکسید آهن، سیلیکات‌ها، آهک و آلومینا، به‌علاوه مقادیری از فلزات باقیمانده نظیر آهن، کروم یا منگنز است.
اگرچه در گذشته شالاکه به‌عنوان پسماند در نظر گرفته می‌شد، امروزه به‌دلیل ارزش اقتصادی و محیط‌زیستی آن، جایگاه ویژه‌ای در صنعت یافته است.
شالاکه چگونه تولید می‌شود؟
شالاکه در فرآیندهای ذوب فولاد تولید می‌شود. بسته به نوع فناوری مورد استفاده در ذوب، ترکیب و ویژگی‌های شالاکه ممکن است متفاوت باشد. دو فناوری رایج عبارت‌اند از:
- کوره قوس الکتریکی (Electric Arc Furnace - EAF): در این روش، قراضه فلزی با استفاده از الکترودهای گرافیتی ذوب می‌شود. شالاکه حاصل از این نوع کوره معمولاً ترکیب متغیری دارد و به‌دلیل وجود فلزات باارزش در آن، قابل بازیافت و استحصال است.
- کوره کنورتور (Converter Furnace): کنورتورها به دو روش اصلی کار می‌کنند:
- کنورتور دمنده اکسیژن (BOF): در این روش، اکسیژن خالص به آهن خام دمیده می‌شود و کربن و ناخالصی‌ها با واکنش‌های شیمیایی اکسید شده و به شالاکه منتقل می‌شوند.
- کنورتور با قوس الکتریکی یا ترکیبی (مانند CONARC): ترکیبی از دمش اکسیژن و گرمای قوس الکتریکی که تولید شالاکه را بهینه می‌کند.
اهمیت شالاکه در صنعت فولاد
- ✅ بازیابی فلزات باارزش: بسیاری از فلزات درون شالاکه از طریق خطوط استحصال قابل استخراج و بازگردانی هستند.
- ✅ کاهش مصرف منابع خام: بازیافت شالاکه به کاهش نیاز به سنگ‌آهن، فروآلیاژها و مواد اولیه وارداتی کمک می‌کند.
- ✅ دوستی با محیط زیست: استفاده مجدد از شالاکه باعث کاهش تولید پسماند صنعتی و کاهش فشار بر منابع طبیعی می‌شود.
- ✅ کاربردهای چندمنظوره: شالاکه فرآوری‌شده در صنایع راه‌سازی، سیمان، کشاورزی و نسوزها نیز کاربرد دارد.
موج افروز زاینده رود: بزرگ‌ترین تولیدکننده شالاکه در ایران
شرکت موج افروز زاینده رود با بیش از ۲۰ سال سابقه در صنعت فولاد، بزرگ‌ترین تولیدکننده شالاکه در کشور از نظر ظرفیت تولید است. این شرکت با بهره‌گیری از خطوط مدرن استحصال، سرند و فرآوری، موفق شده است شالاکه را از یک محصول جانبی به یک ماده ارزشمند اقتصادی تبدیل کند.
- ✔️ تولید و عرضه شالاکه خام و فرآوری‌شده
- ✔️ طراحی و راه‌اندازی خطوط استحصال فلزات از شالاکه
- ✔️ تجهیز کارگاه‌های استحصال در محل کارخانه‌های فولادی
- ✔️ تأمین ماشین‌آلات تخصصی سرند، خردایش و بازیافت فلزات
بازگشت شالاکه به چرخه تولید فولاد
یکی از جنبه‌های مهم و ارزشمند استفاده از شالاکه، امکان بازگشت آن به چرخه تولید فولاد است. شالاکه‌های حاوی فلزات بازیافتی، پس از فرآوری و خالص‌سازی، دوباره به کوره‌های فولادسازی بازمی‌گردند. این موضوع نه‌تنها از نظر اقتصادی مقرون‌به‌صرفه است، بلکه از نظر زیست‌محیطی نیز گامی مهم در جهت کاهش مصرف منابع طبیعی و تولید پسماند صنعتی به‌شمار می‌رود.
نتیجه‌گیری
در دنیای امروز که رقابت و بهره‌وری حرف اول را می‌زنند، شالاکه دیگر یک ماده زائد نیست. این ماده، پلی است بین تولید پایدار، صرفه‌جویی اقتصادی و حفاظت از محیط‌زیست.
اگر به دنبال همکاری با شرکتی هستید که در زمینه تولید، فرآوری و بازیافت شالاکه در کشور پیشتاز است، شرکت موج افروز زاینده رود انتخابی مطمئن خواهد بود.
